Data Archieven

Tag Archief van: Data

GNMI-themabijeenkomst datalandschappen mobiliteit leidt tot goede kennisdeling tussen gemeenten en Rijksoverheid

Op 9 april organiseerden het GNMI en Rijkswaterstaat een bijeenkomst over datalandschappen in mobiliteit. Het GNMI en Rijkswaterstaat willen gemeenten, Rijksoverheid en andere publieke partijen bijeenbrengen om samen op te trekken bij de organisatie van wegen- en mobiliteitsdata. De uitkomsten van deze bijeenkomst worden betrokken in diverse ontwikkeltrajecten rondom publieke data, zoals het Nationaal Wegenbestand.

Er zijn in Nederland een aantal publieke dataknooppunten rondom wegen en mobiliteit. Deze dataknooppunten verzamelen en ontsluiten gegevens over een brede waaier aan onderwerpen: van de ligging van het wegennet tot het gebruik van het openbaar vervoer. Gemeenten zijn als grootste wegbeheerder in toenemende mate aan zet om een bijdrage te leveren aan het voeden van deze dataknooppunten en zien zichzelf geconfronteerd worden met allerlei vragen die te maken hebben met de beschikbaarheid, actualiteit en kwaliteit van data.

Maatschappelijke doelen vragen om goede ontsluiting van publieke data
Diverse maatschappelijke doeleinden vragen om actuele en valide publieke data. Dat geldt ook voor de aanbieders van informatiediensten. Daarnaast zijn er allerlei ontwikkelingen, van de invoering van milieuzones tot het sturen van de parkeervraag, die data vragen maar ook genereren. Marktpartijen en gebruikers kijken vooral naar de overheid voor het leveren van accurate en gevalideerde data, maar lang niet alle beschikbare data worden ontsloten en een overzicht van databronnen ontbreekt. Het ministerie van I&W gaf aan dat landelijke dekking en tijdige informatiestromen belangrijke aandachtspunten zijn bij het organiseren van dataknooppunten. Het ministerie geeft veel aandacht aan het standaardiseren en ontsluiten van data, bijvoorbeeld door basisnormen over het verzamelen van bepaalde data vast te leggen en met mede-overheden hierover afspraken te maken (top-15 NL). Dit proces roept uiteraard ook vragen over de beschikbaarheid en gegevensbescherming op. En er moet ook gekeken worden naar het dragen van de benodigde exploitatielasten die met dataverzameling en -ontsluiting gepaard gaan.

Ontwikkelingen rondom datalandschappen: basisregistraties en Nationaal Wegen Bestand
VNG Realisatie presenteerde de stand van zaken rondom de ontwikkeling van de publieke basisregistraties. Deze publieke basisregistraties gaan over het registreren van fysieke objecten in de leefomgeving zoals gebouwen. De basisregistraties zijn in de wet vastgelegd en de wijze van aanleveren, bijhouden en ontsluiten van data is daardoor uniform geregeld. De VNG streeft naar het invoeren van een samenhangende objectenregistratie, die de bestaande basisregistraties bundelt in één systeem en de volledige levenscyclus van objecten in een 3D-omgeving volgt. Het opnemen van het wegennetwerk is een aandachtspunt.

Rijkswaterstaat werkt aan een inventarisatie van de landelijke dataknooppunten. Op basis daarvan wordt gekeken naar onderlinge samenhang en het voorkomen van dubbel werk rondom het aanleveren van gegevens door de diverse bronhouders aan systemen. Een andere ontwikkeling is dat gebruikers ook behoefte hebben aan actueel inzicht over de ligging en vormgeving van het wegennetwerk in het Nationale Wegen Bestand (NWB). Hiervoor is een ontwikkeltraject ingezet waarbij Rijkswaterstaat en decentrale overheden samen werken aan de actualisatie van het NWB, zodat overheden en gebruikers een goed basisbestand hebben dat de basis vormt voor goede vastlegging van het Nederlandse wegennetwerk. Het GNMI is betrokken bij dit traject.
Dit bestand bevat naast het wegennetwerk in de toekomst ook verkeerskundige eigenschappen zoals rijrichtingen en snelheden. Voor overheden betekent het bestand dat er actuele en gevalideerde informatie over de ligging en vormgeving van het wegennetwerk beschikbaar is. Dit is een belangrijke informatiebron voor bijvoorbeeld de positionering van hulpdiensten door de 112-meldkamers, parkeerregulering en gevaarlijke stoffenroutes.

De uitkomsten van de bijeenkomst worden betrokken bij diverse ontwikkelingen zoals de basisregistraties en het Nationaal Wegen Bestand. Het GNMI is hierbij betrokken en wil de schakel vormen tussen het ophalen van gemeentelijke behoeften en de landelijke strategie rondom mobiliteitsgerelateerde overheidsdata.

GNMI-themabijeenkomst data en datalandschappen mobiliteit op 9 april 2019

De gemeenten zien veel ontwikkelingen op zich afkomen rondom mobiliteit en data. Er is behoefte aan het krijgen van grip op de data. Marktpartijen zoeken juist aanknopingspunten om hun klanten goed te bedienen. Ook op landelijk niveau zijn er veel ontwikkelingen gaande. Het GNMI en Rijkswaterstaat organiseren daarom op 9 april aanstaande een bijeenkomst over data en datalandschappen in mobiliteit voor gemeenten.

Door de ontwikkeling van smart mobility-concepten vloeien mobiliteit en technologie steeds vaker in elkaar over.
Dat levert kansen op, maar stelt overheden ook voor vragen: van wie zijn de data? Wat willen we registeren en wat niet?
Op welke wijze gaan we om met privacy en gegevensbescherming? Daarnaast is er veel versnippering: allerlei data worden op verschillende plaatsen verzameld en ontsloten.
Op landelijk niveau is er daarom sprake van een verkenning naar de publieke datalandschappen in mobiliteit (NDW, NWB, NDOV, NBd, NPR) en hun onderlinge samenhang.
Als klap op de vuurpijl heeft minister Van Nieuwenhuizen (I&W) in haar Kamerbrief over smart mobility benoemd dat grip op mobiliteitsdata nodig is.In de landelijke Krachtenbundeling smart mobility van I&W, het IPO, de Vervoersregio’s en de G5-gemeenten is Digitaal de weg op orde één van de vijf prioriteiten. Maar ook bij andere ontwikkelingen spelen data een grote rol, zoals het Klimaatakkoord en de inzet op verkeersveiligheid.

Tijdens deze middag willen we graag met gemeenten nader verkennen wat de rol, wensen en dilemma’s van gemeenten bij deze ontwikkelingen zijn. Tijdens de bijeenkomst zijn ook collega’s van VNG Realisatie aanwezig die ons alles kunnen vertellen over de ontwikkelingen die er plaatsvinden om de bestaande basisregistraties door te ontwikkelen tot een samenhangende objectenregistratie.

De bijeenkomst vindt plaats op 9 april 2019, van 13:00 tot 16:00 uur bij CROW-KpVV in Utrecht. Inloop met lunch vanaf 12:30 uur.
Deelname is kosteloos voor gemeenten.

De inschrijving voor deze bijeenkomst is inmiddels gesloten.

GNMI Contactgroep OV over internationaal vervoer en mobiliteitsdata

Op 20 september 2018 kwamen verschillende gemeenten in Arnhem bijeen voor de GNMI Contactgroep OV. Er is gesproken over de groei van het internationaal busvervoer en de gevolgen voor het wegbeheer en ruimtelijke inrichting. Daarnaast hebben de gemeenten gesproken over de ontwikkelingen in het aanbod van mobiliteitsdata en digitale beleidstools om te kunnen helpen met het beantwoorden van de lokale en regionale mobiliteitsvraagstukken.

Langeafstandsbussen en infrastructuur
Het Gemeentelijk Netwerk voor Mobiliteit en Infrastructuur (GNMI) besteedt veel aandacht aan de ontwikkelingen rondom grensoverschrijdende mobiliteit. Eén van de onderwerpen betreft de beschikbaarheid van grensoverschrijdende verbindingen. Denk daarbij niet alleen aan de Thalys, maar ook aan regionaal openbaar vervoer en de internationale langeafstandsbusdiensten. De Europese Commissie heeft het voornemen om de toegang tot publieke OV-voorzieningen voor langeafstandsbussen te versoepelen, waardoor deze bussen toegang zouden krijgen tot bushaltes en busstations met een minimale oppervlakte van 600 vierkante meter. In Nederland vallen praktisch alle grotere OV-knooppunten onder dit criterium.

Het is een goed idee om stadsbussen, streekbussen, treinen en de langeafstandsbussen zoveel mogelijk te concentreren op één plek, zodat reizigers gemakkelijk kunnen overstappen. Er zal nog wel discussie moeten worden gevoerd over de status van de langeafstandsbussen als ‘openbaar vervoer’, onder meer omdat vervoerbedrijven die rijden volgens een OV-concessie zich moeten houden aan afspraken over het aanbieden van reisinformatie, het accepteren van de OV-chipkaart, emissie-eisen, toegankelijkheidseisen en beïnvloeding van de verkeerslichten. De gemeenten vertegenwoordigd in de Contactgroep OV van het GNMI denken graag mee over dit vraagstuk, bezien vanuit de rol die gemeenten hebben rondom het openbaar vervoer.

Gemeenten constateren daarnaast een praktisch ruimtelijk probleem, omdat op veel busstations in Nederland de ruimte beperkt is. En er bestaan afspraken tussen de overheden en de vervoerbedrijven van het stad- en streekvervoer voor het gebruik maken van de perrons op de busstations. Ook aan het gebruik maken van de busbaan zijn voorwaarden aan verbonden. We zullen dus als overheden en vervoerbedrijven samen moeten gaan kijken naar hoe we hier op een goede manier invulling aan kunnen gaan geven. Gemeenten buigen zich over dit vraagstuk in de Contactgroep OV van het GNMI en worden betrokken bij een onderzoek van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat naar de impact van de Europese regelgeving. Daarnaast komt dit onderwerp terug in een werkgroep van het GNMI dat zich specifiek bezighoudt met grensoverschrijdende mobiliteit. Het GNMI nodigt partijen uit om met gemeenten mee te denken over de knelpunten en oplossingsmogelijkheden.

Beleidsmatige data om inzicht te krijgen in netwerkdekking en klantvragen binnen het OV
Door de continue verdergaande digitalisering van de maatschappij krijgen overheden en aanbieders van vervoeroplossingen steeds meer zicht op vervoersstromen. Voor overheden helpen deze gegevens bij het maken van het mobiliteitsbeleid en het inrichten van de ruimte. Toch hebben gemeenten weinig zicht op waar reizigers vandaan komen en waar ze naartoe gaan. Vanzelfsprekend gaat het hierbij om geaggregeerde cijfers, maar inzicht in herkomst- en bestemmingen maakt het mogelijk om als gemeente de infrastructurele voorzieningen hier op aan te passen. Maar zolang deze cijfers ontbreken worden voor gemeenten steeds vaker interessante producten beschikbaar gesteld die overheden in de gelegenheid stelt om de effecten in kaart te brengen van wijzigingen in het vervoersaanbod.

Vlak voor de zomer van 2018 behandelde de GNMI Contactgroep OV in dit kader het CROW Dashboard Deur-tot-Deur. Tijdens de vergadering van de Contactgroep OV op 20 september 2018 is gekeken naar het systeem dat aan het dashboard ten grondslag ligt. Daaruit kwam naar voren dat onder meer NDOV-data kan worden omgezet naar isochrone relaties, zodat de reistijd en bereikbaarheid van een bestemming onderzocht kan worden. Hierdoor ontstaat een beeld van de dekking van het netwerk voor bepaalde groepen inwoners, maar ook voor maatschappelijke voorzieningen. Het GNMI constateert dat met de doorontwikkeling van dergelijke software mobiliteitsdata ook als integrator kan worden gebruikt bij vraagstukken die een relatie hebben met verschillende beleidsterreinen en niet alleen verkeer en vervoer. Denk daarbij aan het sociaal domein, milieu, ruimtelijke ordening en onderwijs. De gemeenten in de Contactgroep OV stellen zichzelf ten doel digitalisering van de mobiliteit vaker op de agenda te zetten van het GNMI. Het is belangrijk om niet alleen te kijken naar de mogelijkheden van de huidige digitale beleidstools voor mobiliteitsplanning, maar ook om als gemeente tijdig in te kunnen spelen op de digitalisering van het vervoer, ofwel smart mobility.

Op 6 december 2018 organiseren de VNG, het GNMI en de gemeente Eindhoven samen een bijeenkomst over Smart Mobility voor gemeenten.

GNMI Intergemeentelijk Verkeersoverleg over de vrachtwagenheffing, financiering van mobiliteitsbeleid en Nationaal Wegen Bestand

Op 14 september kwam het GNMI Intergemeentelijk Verkeersoverleg bijeen in het stadhuis van Den Bosch. De deelnemers bespraken de voorgenomen invoering van de vrachtwagenheffing, het rapport van B naar Anders van de RLI over de financiering van het mobiliteitsbeleid en de stand van zaken rondom de doorontwikkeling van het Nationaal Wegen Bestand.

Vrachtwagenheffing

In het regeerakkoord van het kabinet Rutte-III is de invoering van de vrachtwagenheffing aangekondigd. De regering wil deze heffing invoeren zodat de maatschappelijke kosten van het weggebruik door de logistieke sector worden omgeslagen op de gebruikers. Daarnaast wordt er aangesloten bij het stelsel van gebruiksheffingen van omliggende landen. De regering wil de opbrengsten terugsluizen naar de logistieke sector voor verduurzaming en innovaties.

Het ministerie van I&W onderzoekt de praktische consequenties en grondslagen van de vrachtwagenheffing. Daarbij wordt ook gekeken naar het type wegen waarop de heffing wordt ingevoerd.

De gemeenten gaven aan dat goed onderzoek naar de verkeersveiligheid en de verplaatsingseffecten noodzakelijk is. Daarnaast vinden de gemeenten het wenselijk dat de effecten van de heffing op logistieke stromen en het gemeentelijke wegennet goed in kaart worden gebracht. Tot slot is het ook belangrijk dat de maatregel ondersteunend werkt richting de lokale en regionale duurzaamheidsambities.

Rapport van B naar Anders Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur

De Raad voor Leefomgeving en Infrastructuur, een adviesorgaan van regering en Staten-Generaal, heeft gekeken naar de lange termijnontwikkelingen binnen mobiliteit en de effecten daarvan op de financiering van mobiliteitsmaatregelen en infrastructuur. De Raad heeft daarbij vooral gekeken naar de effecten van slimme mobiliteit en de duurzaamheidsopgave op de verplaatsing van personen en goederen. Het rapport van B naar Anders adviseert decentrale overheden om vooral de transities binnen mobiliteit goed in de gaten te houden en de duurzaamheidsopgave en behoefte aan sociale cohesie te gebruiken als handvatten voor het mobiliteitsbeleid. In het rapport staan ook concrete aanbevelingen opgenomen, zoals afstemming tussen budgetten en nieuwe ontwikkelingen, het beter benutten van bestaande infrastructuur en een heldere borging van publieke belangen vanwege de toetreding tot de mobiliteitsmarkt door disruptieve spelers.

Doorontwikkeling Nationaal Wegen Bestand

Rijkswaterstaat presenteerde de voortgang van het Samenwerkingsprogramma Nationaal Wegenbestand (NWB).

Het NWB is een routeerbaar verkeersbestand, dat informatie over het wegennetwerk in Nederland bevat. Het NWB wordt beheerd door Rijkswaterstaat, maar de kwaliteit van het bestand is sterk afhankelijk van het bijhouden door decentrale wegbeheerders. Het NWB wordt vooral gebruikt door hulpdiensten, als basisbestand voor verkeersmodellen en voor de registratie van maximale toegestane snelheden door applicaties.

Rijkswaterstaat onderzoekt de toekomst van het bestand, zodat overheden grip houden op de data die gerelateerd is aan het openbare wegennetwerk en de samenleving gebruik kan maken van actuele en betrouwbare brondata. Via een tweetal pilots wordt gekeken naar de datakwaliteit en de toepasbaarheid van gegevens voor een breder gebruik. Eind dit jaar wordt een adviesrapport gepubliceerd, waarin aanbevelingen over de borging, financiering en bestuurlijke inbedding van het bestand en de toekomstige ontwikkelrichting wordt aangegeven.

GNMI adviseert Rijkswaterstaat over ontwikkeling Nationaal Wegenbestand

Het GNMI gaat Rijkswaterstaat adviseren bij de ontwikkeling van het Nationaal Wegenbestand (NWB). Het NWB bevat basisgegevens over de weginfrastructuur in Nederland. Het GNMI verkent de mogelijkheden om het NWB beter geschikt te maken voor gebruik door gemeenten. De verkenning van het GNMI maakt onderdeel uit van een groter onderzoek van Rijkswaterstaat naar de verbetering van de kwaliteit van het NWB.

Gemeenten zijn samen de grootste wegbeheerder van ons land. Het is daarom belangrijk dat goede werkafspraken worden gemaakt over data-uitwisseling tussen het NWB en de gemeentelijke diensten, zodat er accurate en betrouwbare data over het Nederlandse wegennetwerk beschikbaar blijft. Het GNMI gaat samen met de gemeenten die al zijn aangesloten én met de gemeenten die nog geen informatie leveren aan het NWB in gesprek om de ontwikkelingen van het NWB te bespreken. Rijkswaterstaat kijkt op basis hiervan hoe het NWB beter kan worden afgestemd op de behoeften van gemeenten en hoe het NWB verder kan worden ontwikkeld. In een later stadium kunnen er afspraken worden gemaakt de voorwaarden voor het gebruik en onderhoud van het NWB.

Over het NWB

Wegen in Nederland worden beheerd door de Rijksoverheid, provincies, waterschappen en gemeenten. De overheden dragen zelf zorg voor een goede registratie van gegevens over de weginfrastructuur. Denk daarbij aan afmetingen van rijstroken, de hoogte van viaducten en de toegestane voertuigcategorieën. Sinds de jaren negentig van de vorige eeuw beschikt Rijkswaterstaat over een overkoepelende database waarin zowel Rijkswegen, provinciale wegen, waterschapswegen als gemeentelijke wegen in opgenomen kunnen worden: het Nationaal Wegenbestand. Waterwegen maken hier ook onderdeel van uit. Sinds 2011 is het bestand openbaar toegankelijk. Het NWB wordt echter nog niet gebruikt door alle overheden en verdient op een aantal punten verbetering.

Uitwisseling data

Rijkswaterstaat constateert dat weggebruikers steeds vaker vragen om actuele en meer gedetailleerde informatie. In veel gevallen bieden marktpartijen daar oplossingen voor. Echter voor de overheid is het belangrijk om te beschikken over hoogwaardige gegevens over de eigen infrastructuur en toegang te hebben over deze gegevens van andere wegbeheerders. Dit is relevant voor onder meer bijzondere transporten, voor hulpdiensten, maar ook voor de ontwikkeling en uitvoering van omgevingsbeleid. Maar denk ook aan het regelen van het verkeer in drukke gebieden en voor analyses in het kader van de verkeersveiligheid. Daarnaast zien we dat met de opkomst van slimme verkeerssystemen en autonoom rijdende voertuigen het steeds belangrijker wordt om te beschikken over accurate en gedetailleerde informatie over infrastructuur.

Verbetering NWB

Rijkswaterstaat onderzoekt de mogelijkheden om het NWB te verbeteren en beter toegankelijk te maken voor wegbeheerders. Het GNMI helpt Rijkswaterstaat om de aandachtspunten voor gemeenten in kaart te brengen. Het gaat daarbij onder meer om welke behoefte de gemeentelijke wegbeheerders hebben wat betreft de organisatie van de data-uitwisseling en de financiering. Daarbij is de inbreng van zowel de gemeenten die al gebruik maken van het NWB van belang als de gemeenten die dit nog niet doen. Een belangrijk aandachtspunt is de wisselwerking met de bestaande basisregistraties en het Digitaal Stelsel Omgevingswet. In eerste instantie gaat het GNMI aan de slag met een groep van ‘koplopergemeenten’ en zal lopende het proces de inbreng van andere gemeenten hier bij betrekken.

Verbinding nationaal met lokaal beleid

Met de samenwerking tussen GNMI en Rijkswaterstaat wordt invulling gegeven aan de verbindende functie van het GNMI en het stimuleren van de dialoog tussen Rijksoverheid en gemeenten in het mobiliteitsbeleid. Meer informatie over dit project is te vinden op de projectportal van het NWB.

GNMI Contactgroep OV over datagebruik in het doelgroepenvervoer en Toekomstbeeld OV 2040

De Contactgroep OV van het GNMI kwam op 6 juni bijeen in Haarlem. De gemeentelijke beleidsadviseurs OV werden door CROW-KpVV en CROW-NDOV bijgepraat over de ontwikkeling van kennisproducten rondom OV-data. Daarnaast gaf de gemeente Amsterdam een presentatie over hun aanpak om te komen tot één app voor gebruikers van het doelgroepenvervoer, waarmee alle informatie over reis, prijs en voertuig wordt gebundeld. Tenslotte werd er een presentatie gegeven over de stand van zaken van het Toekomstbeeld OV 2040.

Dashboard deur-tot-deur

CROW-KpVV werkt momenteel aan de ontwikkeling van het Dashboard deur-tot-deur. Het dashboard verzamelt en ontsluit diverse datastromen die gerelateerd zijn aan de deur-tot-deurreis van de OV-reiziger. Dit varieert van voorzieningen op stations tot inzicht in het bereik van OV-diensten ten opzichte van woningen en arbeidsplaatsen. Onder andere gemeenten krijgen daardoor inzicht in de maatschappelijke en vervoerskundige prestaties van zowel het netwerk als ook de aanverwante voorzieningen. Op 21 juni is er een themabijeenkomst voor gemeenten geweest, waarin de mogelijkheden van het dashboard verkend werden aan de hand van een specifieke casus.

Ontsluiting van data van collectieve vervoersdiensten en doelgroepenvervoer

Het CROW-NDOV gaf een update over de algemene ontwikkelingen rondom de verzameling en de ontsluiting van data rondom vervoersdiensten. Het NDOV is momenteel vooral de databank voor OV-reisdata maar ziet ook dat er toenemende vraag naar het ontsluiten van data van mobiliteitsdiensten ontstaat. Belangrijke aandachtspunten daarbij zijn bijvoorbeeld de gegevensbescherming en de noodzaak om open datastandaarden te hanteren, zodat data uitwisselbaar zijn. Vanuit de gemeenten werd aangegeven dat er behoefte is aan de standaardisering en ontsluiting van data over het doelgroepenvervoer, zodat gemeenten en gebruikers meer inzicht krijgen in de dienstverlening. Dit is eigenlijk een gemeentelijke taak, maar de complexiteit maakt het een moeilijk te adresseren onderwerp.

De gemeente Amsterdam werkt aan de vraag hoe mensen met een mobiliteitsbeperking zo goed mogelijk geïnformeerd kunnen worden over de toegankelijkheid van het openbaar vervoer. Daardoor krijgen de gebruikers meer vertrouwen in het openbaar vervoer. Op basis van meereizen en gericht onderzoek blijkt dat de diverse gebruiksgroepen allemaal verschillende wensen en eisen hebben, maar dat het gebrek aan een goede informatievoorziening mensen er van weerhoudt om meer gebruik te maken van het openbaar vervoer. De gemeente Amsterdam werkt daarom aan het ontwerpen van een app, gemaakt voor mensen met een motorische beperking. Het uitgangspunt wordt dat de reisapp informatie gaat bevatten voor alle typen reizigers, dus ook forenzen en gezinnen met een kinderwagen. Via een reisprofiel kunnen er specifieke voorkeuren door de reiziger worden ingesteld. Het gaat dan bijvoorbeeld over tarieven, reistijden, de toegankelijkheid van voertuigen en stations. Nu het ontwerp van de app rond is, wordt er gekeken naar de benodigde informatiestromen die ontwikkelaars nodig hebben om deze app te bouwen.

Vanuit de deelnemers aan de contactgroep werd er aangegeven dat veel gemeenten beleidsmatig inzetten op een verhoogd OV-gebruik van reizigers die nu nog afhankelijk zijn van het doelgroepenvervoer. Tegelijkertijd zijn de informatiestromen complex en hebben de meeste gemeenten geen ambtelijke capaciteit en weinig budget om echt werk te maken van een grondige aanpak rondom de informatievoorziening aan gebruikers. Aan de andere kant is de gebruikersvriendelijkheid voor de gemeentelijke organisatie ook belangrijk: sommige instrumenten zoals de Haltescan zijn erg complex en vragen veel inzet, terwijl de hanteerbaarheid in de praktijk tegenvalt.

Binnen het besloten GNMI-netwerk wordt een uitvraag gedaan onder de gemeenten over de knelpunten en behoeften van gemeenten. In kleiner verband zullen GNMI en NDOV verder kijken waar er kansen op samenwerking liggen.

Toekomstbeeld OV 2040

Eind 2016 heeft het kabinet de 8 inhoudelijke vertrekpunten voor het Toekomstbeeld OV 2040 vastgesteld. Deze beleidsvisie bevat de ambities van de Rijksoverheid, de opdrachtgevers voor het openbaar vervoer en de OV-bedrijven voor de ontwikkeling van het Nederlandse OV-netwerk en wil nieuwe ontwikkelingen, rondom deeleconomie, verstedelijking en digitalisering, een plek geven binnen het aanbod van vervoersdiensten. Momenteel worden er enkele hoofdlijnen uitgewerkt. Namens de landelijke procesgroep werd de werkstroom regionale en vraaggestuurde mobiliteit inhoudelijk toegelicht.

In de werkstroom Regionale en vraaggestuurde mobiliteit wordt onderzocht wat de invloed van enkele trends (vergrijzing, verstedelijking, digitalisering) op het OV-aanbod is en hoe we de vraaggestuurde mobiliteit en het OV kunnen stimuleren. Men wil daarin zicht krijgen op mogelijke (negatieve) effecten en het omgaan met innovaties. Daarbij wordt er ook gekeken naar de consequenties per type gebied, bijvoorbeeld (hoog)stedelijk versus platteland. De scenario’s proberen in kaart te brengen wat er werkt, wat het ontwikkeltempo moet zijn en wat er qua vervoersaanbod het beste bij bepaalde reizigersstromen past. Er is ook aandacht voor het in beeld brengen van de beleidsopties: wat moet er gebeuren om een bepaald effect te bereiken? Dit gaat van wetgeving over open data, tot nieuwe afspraken over de ruimtelijke ordening en beprijzing van piekuren. Een deel van de beleidsopties ligt dus op het bordje van de gemeenten.

Het GNMI-secretariaat zorgt voor de informatievoorziening over deze werkstroom richting de aangesloten gemeenten. Zij krijgen de mogelijkheid om generiek te reageren op de inhoudelijke voortgang, naast de bijdragen in de afzonderlijke regio’s. Daarnaast wordt er gedacht aan het organiseren van een aparte GNMI-themabijeenkomst voor gemeenten met het ministerie van I&W eind dit jaar.

GNMI Themabijeenkomst voor gemeenten over beleidsinstrument deur-tot-deurvervoer

Het GNMI organiseert samen met CROW een Themabijeenkomst over het CROW Dashboard Deur tot Deur. Het Dashboard Deur tot Deur is een beleidsinstrument in ontwikkeling die overheden helpt bij het vormgeven van het mobiliteitsbeleid. De bijeenkomst vindt plaats op 21 juni van 13:00 – 15:30 bij CROW in Utrecht. De bijeenkomst is voor beleidsadviseurs van gemeenten.

Dashboard Deur tot Deur

CROW ontwikkelt een instrument dat de kwaliteit van het openbaar vervoer monitort. Het Dashboard Deur tot Deur is een signaleringsinstrument dat relevante data over de verschillende onderdelen van de OV-keten inzichtelijk maakt. Het betreft de hele keten voor de OV-reiziger, van deur tot deur. het Dashboard Deur tot Deur staat of valt bij de schakels tussen de verschillende vervoerders en de andere onderdelen van de keten. Het is daarom van groot belang dat alle partijen die hier een rol in hebben worden betrokken bij de ontwikkeling van het Dashboard Deur tot Deur.

Themabijeenkomst

Tijdens de bijeenkomst geeft CROW een toelichting op het Dashboard Deur tot Deur en gaan we als gemeenten het instrument uitproberen. Ieder kan hiervoor zijn of haar eigen computer of tablet gebruiken. De sessie levert voor GNMI belangrijke informatie op over waar gemeenten tegenaan lopen en waar de wensen liggen van gemeenten op het gebied van keteninformatie. Dit is goed voor de ontsluiting van kennis, maar ook om andere partijen te laten zien wat gemeenten nodig hebben om het lokale mobiliteitsbeleid te kunnen verbeteren. CROW gebruikt de inbreng van gemeenten om het instrument te verbeteren. De deelnemers van de gemeenten krijgen inzicht in hoe collega’s omgaan met de thematiek en kunnen elkaar hiermee verder op weg helpen. Daarnaast beschikken de deelnemers aan de Themabijeenkomst meteen over een account om het Dashboard Deur tot Deur te kunnen blijven gebruiken.

Aanmelden

Medewerkers van gemeenten die zich bezig houden met mobiliteitsbeleid kunnen zich kosteloos aanmelden voor de bijeenkomst.

VOC denkt mee over beheer en ontsluiting data infrastructuur

De VOC denkt mee met de verkenningen naar een nieuw topologisch bestand voor infrastructuur. In dit open databestand worden alle relevante gegevens over de infrastructuur in Nederland opgenomen. De verkenning is een initiatief van Rijkswaterstaat.

Sinds de jaren tachtig verzamelt de Rijksoverheid data over Nederlandse wegen in het Nationaal Wegen Bestand (NWB). De technologische ontwikkelingen hebben dit systeem inmiddels ingehaald: er is steeds meer behoefte aan actuele data over infrastructuur in brede zin. Voor de ontwikkeling van intelligente transportsystemen zoals zelfrijdende voertuigen (C-ITS) is actuele en accurate data over infrastructuur cruciaal. Er is ook behoefte aan inzicht over de fysieke eigenschappen en gebruikseffecten van infrastructuur. Daardoor kunnen overheden en marktpartijen inzicht krijgen voor maatregelen en mogelijke producten. Voor wegbeheerders geeft het nieuwe bestand inzicht in het gebruik van hun infrastructuur en de gevolgen daarvan voor bijvoorbeeld de milieukwaliteit en drukte. Voor marktpartijen biedt het bestand goede brondata voor de ontwikkeling van reisinformatiediensten en de ontwikkeling van verkeersmodellen.

Duidelijke afspraken over beheer

De VOC begrijpt de gedachte van de doorontwikkeling van het NWB. Borging van deze data ziet de VOC als een publieke taak. Het is belangrijk dat wegbeheerders en andere mobiliteitspartijen accuraat zicht hebben op de inrichting en prestaties van de infrastructuur. Hier geldt wel dat alle gemeenten bij elkaar meer dan 100.000 kilometer aan wegen beheren. Daarom is het noodzakelijk dat de inhoudelijke meerwaarde van een nieuwe opzet goed wordt onderbouwd. Ook qua tijdsinzet en de verdeling van de kosten voor ontwikkeling en beheer moeten gemeenten goed kunnen inschatten wat aansluiting op een nieuwe database betekent.

Geluid en trillingen

De VOC adviseert Rijkswaterstaat om goed te kijken naar het opnemen van infrastructurele voorzieningen zoals parkeergarages en laadinfrastructuur. Dit maakt het ook mogelijk om een beter beeld te krijgen over infrastructuurgebruik voor bijvoorbeeld verkeersmanagement en het treffen van verkeersmaatregelen. Daarnaast zijn de milieueffecten van infrastructuur ook relevant voor lokale overheden. Denk daarbij aan geluidhinder rond wegen, maar ook de uitstoot van schadelijke stoffen en trillingen die door het verkeer worden veroorzaakt. Tenslotte vraagt de VOC aandacht voor de samenhang met de opgave vanuit de Omgevingswet voor overheden om ruimtelijke data te verzamelen en te ontsluiten.

VOC Intergemeentelijk verkeersoverleg over autodelen en ontsluiting data infrastructuur

Op vrijdag 3 februari kwam het Intergemeentelijk Verkeersoverleg bijeen om te spreken over actuele mobiliteitsontwikkelingen. De deelnemende gemeenten spraken in Arnhem over onder andere de Green deal autodelen, veiligheid bij spoorwegovergangen en het Nationaal Wegenbestand.

Opzet en werkwijze Intergemeentelijk Verkeersoverleg (IVO)

Het IVO is de voormalige ambtelijke adviesgroep over mobiliteitszaken van de VNG. Het IVO heeft zich per januari 2017 aangesloten bij de VOC als ondersteunende partij. In het IVO wisselen bestuursadviseurs van de betrokken gemeenten kennis en standpunten over mobiliteitsontwikkelingen en landelijk beleid uit. Vervolgens worden standpunten uitgedragen naar het ministerie, de Tweede Kamer en andere partijen. Het IVO wordt gevoed door partijen zoals Rijkswaterstaat, Prorail, het ministerie van Infrastructuur en Milieu en kennisplatform CROW. De VOC overlegt met andere partijen zoals SWOV en Vexpan over hun bijdrage aan de inhoudelijke agenda.

Het IVO komt ieder kwartaal bijeen in een gastgemeente. In de ochtenduren wordt er gesproken over actuele ontwikkelingen, gereageerd op wetgevingstrajecten die gemeentelijke mobiliteit raken en advies gegeven over standpunten die bestuurlijk kunnen worden ingenomen namens de aangesloten gemeenten. De VOC zal daar vervolgens handen en voeten aan geven. Sommige dossiers worden ook inhoudelijk opgepakt via de VNG-commissie Milieu, energie en mobiliteit. In de middaguren geven kenniscentra, marktpartijen en andere overheidsvertegenwoordigers presentaties over ontwikkelingen op mobiliteitsgebied en is er ruimte voor de gastgemeente om de IVO-deelnemers te informeren over een project of stedelijke ontwikkeling rondom mobiliteit.

Green deal autodelen

Als eerste inhoudelijke punt werd de Green deal autodelen toegelicht door Rijkswaterstaat. De Rijksoverheid, gemeenten, verzekeraars en aanbieders van leaseauto’s willen het autodelen stimuleren. Zij zetten in op een groei naar 100.000 beschikbare deelauto’s in 2018. De Green Deal Autodelen wil partijen samenbrengen om kennis te delen, belemmeringen weg te nemen en concrete acties uitzetten om deze doelstelling te halen.In 2014 waren er 15.000 deelauto’s. Het aantal deelauto’s neemt wel toe en de Rijksoverheid wil deze groene vorm van mobiliteit snel stimuleren. Autodelen zorgt, naast de vermindering van de uitstoot van schadelijke stoffen, ook voor een verschuiving van voertuigbezit naar het delen van voertuigen en kan dus ook een oplossing zijn voor wijken met een hoge parkeerdruk. Om deze ontwikkeling mogelijk te maken, moeten gemeenten wel rekening houden met de aanleg van infrastructuur en een vorm van parkeerregulering die aansluit bij de behoefte van gebruikers. Gemeenten zoeken ook naar methoden om het deelautogebruik planologisch goed te regelen door te kijken of het delen van auto’s bij nieuwbouwprojecten gestimuleerd kan worden via de voorwaarden van de omgevingsvergunning en het bestemmingsplan. Vast staat dat gemeenten nog de nodige barrières moeten overwinnen om het deelautogebruik te stimuleren. Het IVO komt dan ook terug op dit onderwerp.

Platform incidentenanalyse overwegen

De VOC neemt deel aan het platform incidentenanalyse overwegen van Prorail. Via dit platform wil Prorail het onderzoek naar de verbetering van de veiligheid van spoorwegovergangen begeleiden en oplossingen aandragen. De VOC let daarbij goed op de belangen van gemeenten: zij hebben een rol als wegbeheerder en overwegen liggen vaak op routes die veel gebruikt worden door fietsers en voetgangers. Er speelt dus ook een afweging tussen veiligheid en bereikbaarheid van inwoners en bedrijven.

Nationaal Wegenbestand

In het middagprogramma werden er twee presentaties gegeven.

Rijkswaterstaat presenteerde het proces dat moet leiden tot het Nationaal Infrastructuurhuis. Het Nationaal Infrastructuurhuis moet de opvolger worden van het Nationaal Wegenbestand, waarin alle eigenschappen van wegen bij elkaar zijn gebracht. Het Nationaal Wegenbestand bevat brondata voor het maken van beleid en het plannen van werkzaamheden aan de infrastructuur, zoals milieugegevens, verkeersmodellen en overzichten van werkzaamheden en strooiroutes. Maar Rijkswaterstaat wil verder gaan en via het Infrastructuurhuis het ontsluiten van data voor slimme vormen van mobiliteit en dienstenaanbieders mogelijk maken. In de toekomst past het Infrastructuurhuis dus bij de nieuwe Omgevingswet, waarvan een van de leidende principes is dat de overheid alle data over de leefomgeving toegankelijk en beschikbaar maakt. Overheden, burgers en ondernemers kunnen vervolgens op basis van deze data beleid maken, hun leefomgeving beheren en nieuwe producten ontwikkelen. Rijkswaterstaat haalt momenteel informatie op over de eisen en eigenschappen waaraan het Nationaal Infrastructuurhuis moet voldoen. De VOC heeft zich bij dit traject aangesloten als vertegenwoordiger van de gemeenten.

Inkomsten fietsparkeren op stations

De VOC is betrokken bij het Landelijke bestuursakkoord fietsparkeren op stations. Dit akkoord regelt de financiering van nieuwe fietsenstallingsplaatsen bij treinstations. Ondanks deze afspraken wegen kosten en baten niet tegen elkaar op. Gemeenten moeten veel geld bijleggen om de exploitatietekorten te dekken. In opdracht van de VOC hebben studenten van Windesheim Flevoland mogelijkheden voor nieuwe inkomsten van stationsfietsenstallingen onderzocht. Er kan bijvoorbeeld worden gestuurd op het inzetten van advertentieruimte, vastgoedexploitatie in de stallingen, het aanbieden van commerciële diensten zoals een pakketautomaat of het stimuleren van dubbelgebruik van de stallingen in de avonduren. Maar geen van deze oplossingen zorgt uiteindelijk voor een forse reductie van het exploitatietekort.

Verdere planning IVO

Het IVO komt op 31 maart weer bijeen. Dan zal ook de planning van onderwerpen voor de komende tijd worden doorgenomen. De aangesloten gemeenten willen in ieder geval verder spreken over o.a. de uitwerking van de Green deal autodelen, verkeersveiligheid en zero emissie van voertuigen.

Meer weten over het Intergemeentelijk Verkeersoverleg? Neem dan contact op met IVO-secretaris Reinard Noordergraaf, reinard.noordergraaf@vng.nl of telefoonnummer 06-15573209.