Uitdagingen en kansen voor gemeenten om logistiek duurzamer te maken

De groei van stadslogistiek lijkt onvermijdelijk. Volgens het recente Outlook Stadslogistiek-rapport, opgesteld in samenwerking met TNO, staan we voor een aanzienlijke toename van logistiek verkeer in de stad. Hoe zorgen we ervoor dat deze groei niet ten koste gaat van de leefbaarheid en duurzaamheid, maar juist een positieve impact heeft? Dit is een vraag waar zowel overheden als het bedrijfsleven zich mee bezighouden.

Logistieke stromen in Amsterdam

Walther Ploos van Amstel

In Amsterdam is het logistieke verkeer opgebouwd uit verschillende stromen. De bouwsector is met 30% de grootste speler, gevolgd door horeca en supermarkten (25%), winkels (20%), dienstverlening (15%), pakketbezorging (7%) en afvalverwerking (3%). Al deze sectoren samen zijn verantwoordelijk voor 15% van het totale verkeer in de stad. Terwijl de Retail sector al veel bundelt, blijft er binnen de horeca nog een grote kans om efficiënter te werken. Dat geldt ook voor de bouwlogistiek. Het is opmerkelijk dat 20% van de bouwkosten rechtstreeks te herleiden is naar logistieke uitgaven. Een optimalisatie in deze sector kan dus significante kostenbesparingen in de bouw en minder verkeersdruk opleveren.

De rol van de overheid: meer dan alleen reguleren

De overheid heeft een sleutelrol in het vormgeven van stadslogistiek. Dit gaat verder dan alleen reguleren en handhaven; het stimuleren, faciliteren, coördineren en experimenteren zijn minstens zo belangrijk. Neem bijvoorbeeld de inrichting van de stad. Een goed voorbeeld is de Spoorzone in Zwolle, waar bestaande bebouwing de basis vormt voor logistieke aanpassingen. Wat duidelijk wordt, is dat data-uitwisseling nog in de kinderschoenen staat. Slechts een klein percentage van de bedrijven gebruikt bijvoorbeeld digitale vrachtbrieven of boordcomputers. Dit biedt een groot potentieel voor verbetering. Gemeenten kunnen hierin een actieve rol spelen door hun maatregelen te testen in specifieke gebieden en opgedane kennis vervolgens breder toe te passen.

Gemeentelijke aanpak: praktische stappen naar duurzaamheid

Gemeenten die effectief willen inspelen op de logistieke uitdagingen, moeten zich verdiepen in hun lokale situatie en prioriteiten per wijk stellen in plaats van stadsbrede maatregelen te nemen. Er is nog veel winst te behalen door doorgaand vrachtverkeer te beperken en door bundeling. Het verkeer is veiliger als bouwverkeer en afvaldiensten niet tijdens starttijd en eindetijd van de school langs de scholen rijden. Daarnaast is het cruciaal om schoner vervoer te stimuleren, zoals met zero-emissiezones. Deze zones hebben al een positief effect gehad op de luchtkwaliteit en zullen in de toekomst bijdragen aan een aanzienlijke vermindering van CO2-uitstoot. Maar met vermindering van het aantal verplaatsingen valt de grootste winst te behalen bij duurzaamheid.

Stadshubs: geen doel op zich

Een veelgehoorde misvatting is dat stadshubs een doel op zich zijn en dat gemeenten hier het initiatief moeten nemen. In werkelijkheid moet een hub aansluiten bij de behoeften van bedrijven, en vaak zijn er al logistieke hubs aanwezig, zoals distributiecentra. Het succes van hubs wordt vooral bepaald door regionale samenwerking, waarbij de locatie aan de rand van de stad niet altijd de meest gunstige is

De weg vooruit: samenwerking en innovatie

Het is duidelijk dat samenwerking en innovatie centraal staan in de toekomst van stadslogistiek. De Topsector Logistiek biedt met haar roadmap ‘Steden en Ruimte’ concrete handvatten voor gemeenten om logistiek duurzamer te maken. Denk bijvoorbeeld aan het beter benutten van datacollectie en het analyseren van verkeersdrukte in binnensteden. Daarnaast komen er steeds meer middelen beschikbaar voor logistieke makelaars en workshops om samen te werken aan praktische oplossingen voor laad- en losuitdagingen.

Gemeenten staan voor de taak om stadslogistiek niet alleen duurzamer, maar ook veiliger en efficiënter te maken. Door te experimenteren, te leren van succesvolle initiatieven en de samenwerking op te zoeken, kan stadslogistiek een positieve impact hebben op zowel de economie als de leefbaarheid van onze steden.

We gaan samen met de Topsector Logistiek een proef doen met een laagdrempelige helpdesk op het GNMI-Netwerk. Heel handig voor gemeenten die zoeken naar oplossingen voor de logistieke uitdagingen, zowel strategisch als meer operationeel.

 Walther Ploos van Amstel, Topsector Logistiek en Hogeschool van Amsterdam